Jaroslavl' - Perm'

" God's never heard of Belgium,

   but loves it just the same.

   For God is kind,

   and doesn't mind, 

   He's not impressed with fame."

                   - Alexander McCall Smith 

                            44 Scotland Street

Lieve iedereen, 

Kortgeleden zag ik me geconfronteerd met een treinrit van zo'n twintig uur, van Jaroslavl', op zo'n 250km van Moskou, tot Perm', aan de voet van de Oeral, de bergketen die Europees Rusland van Azië scheidt. 

De Russische spoorwegen vormen zowat het enige, enigszins georganiseerde onderdeel van dit reusachtige land en zijn tevens een wereld op zich, met eigen wetten, gebruiken en een heel eigen atmosfeer.

In Jaroslavl' vroor het zo'n elf graden, maar door de niet aflatende wind en de ijzige kilte van de Volga daalde de gevoelstemperatuur aanzienlijk. 

De trein die ons naar Perm' zou voeren komt aan, schijnbaar uit het niets én stipt op tijd. Zowel de kou als de stiptheid verbazen me. Een spoorwegbeambte stapt uit en controleert met een plechtig gezicht onze vervoersbewijzen. Ze wordt op de voet gevolgd door een groep Russische jongeren. Een van hen slaakt een veelbetekenende kreet van verlichting en dankt de heer voor de frisse lucht.

We overbruggen een kloof van een halve meter, verliezen, gebukt onder ettelijke kilo's bagage, haast ons evenwicht op de met ijs bedekte drempel van de slaapwagon en een ons maar al te bekende geur kruipt ons tegemoet en slaat ons in het bevroren aangezicht. 

Nu moet u weten, lieve lezer, dat er een bijzonder specifiek en onaangenaam geurtje kleeft aan een ongewassen Rus. Deze geur, me reeds bekend door de veelvuldige ritjes op de Moskouse metro die, al dan niet tijdens het spitsuur, steeds bevolkt wordt door oudere dametjes en heertjes die deze walm verspreiden, vulde de wagon, deze keer merkwaardig genoeg bijgestaan door het aroma dat gewoonlijk een muffe zolder kenmerkt. Het bevroren perron scheen me plots niet eens zo onaantrekkelijk toe.

Wie reeds bekend is met de Russische spoorwegen weet dat een Russische slaaptrein naast deze geur ook een charme uitwasemt die elders ter wereld zijn gelijke niet kent.

Ik maak mijn bed (en stel vast dat mijn deken eenzelfde luchtje verspreidt als de rest van de trein...of is het mijn trui? Help!), sla uit het raam de besneeuwde Russische landschappen gade die langzaam voorbij glijden, eet brood met worst (hoe kan het ook anders?) en lees een honderdtal pagina's in een stevige klassieker van de Russische literatuur (dit schijnt de twee Russische blondines waarmee we een hokje delen een tikje te beangstigen: "Waarom zou je zoveel lezen? en zo'n dik boek?!"). Neem akte van het feit dat veel Russen niet schijnen te begrijpen dat ook wij het Russisch machtig kunnen zijn. Min of meer.

Het licht gaat uit. Ik ga proberen wat te slapen.

Veel liefs uit...nu ja, ergens tussen Jaroslavl' en Perm', zoveel is zeker.

Malaika

Jaroslavl'

Lieve iedereen,

Kortgeleden ben ik teruggekeerd van een reis door Rusland, die me van de hoofdstad van de Federatie per trein naar de Oeral en Siberië heeft gevoerd en vervolgens per vliegtuig weer thuis (lees: in Moskou) heeft doen belanden.

Graag had ik via deze weg meegedeeld wat zich tijdens deze trip, die ik overigens heb ondernomen met in Finland geboren, maar in Schotland woonachtige vriendin S., heeft voorgedaan.

De lange tocht naar Siberië begon ’s ochtends vroeg met een korte treinrit van zo’n drie uur, van Moskou naar Jaroslavl’, een naar Russische normen kleine stad van zo’n 600 000 inwoners, gelegen op zo’n 250km van de hoofdstad. De oplettende lezer weet dat dit niet mijn eerste bezoek was aan deze aan de oevers van de Volga gebouwde stad, en dus verliep de eerste etappe van onze reis op het vlak van organisatie en oriëntatie betrekkelijk eenvoudig.

Mijn eerste bezoek aan Jaroslavl associeer ik als vanzelf met mijn eerste Russische sneeuwval, maar, lieve lezer, ik beloof u plechtig dat ik het nog nooit, maar werkelijk nog nooit, zo enorm koud heb gehad als die eerste dag van onze reis, daar, aan de oevers van de Volga.

Jaroslavl is een prachtig klein stadje, volgebouwd met kerkjes, schilderachtige paviljoentjes en souvenirmarktjes, maar alle lust tot slenteren verging ons toen de vochtige kilte onze donzen jassen penetreerde en onze spieren verkilde.

Verkleumd slenterden we van koffiehuis naar kerk, om ’s avonds, met een zucht van verlichting, onder onze warme dekens te kruipen.

De volgende dag klaarde het op en verschenen de in bont gehulde inwoners, die zich eerder angstvallig in hun huizen verborgen hadden gehouden, in het straatbeeld van hun stad en werd het wit van de sneeuw gebroken door het blauw van de lucht en het donkerbruin,  oranjerood en helderwit van de bontjassen- en mutsen die de Russen tegen de kou moesten beschermen.

Wij kuierden nog wat rond en trachtten ons voor te bereiden op de treinrit die ons te wachten stond.

Veel liefs uit Moskou,

Malaika

Feest

Lieve iedereen,

Zoals u ongetwijfeld niet is ontgaan (tenzij u onder een steen woont), leven we sinds kort in het jaar 2014. Ik wens u en uw geliefden alvast het allerbeste voor dit nieuwe jaar.

Ik ontving het bijzondere voorrecht de jaarwisseling door te brengen in Moskou, de prachtig versierde hoofdstad van de Russische Federatie, en hoewel dit me allemaal zeer wonderlijk toescheen zou ik het vandaag met u willen hebben over een eerder onverwacht aspect van deze feestdag, die voor Russen, sinds de opkomst van het communisme, zo belangrijk is.

Merkwaardig genoeg ontbreken Moskovieten elk vermogen tot feestvieren.

Ik bespaar u een gedetailleerd verslag van de gebeurtenissen die mijn nieuwe jaar inluidden, maar zou aan de hand van een schets van enkele cruciale momenten mijn hypothese kracht bij willen zetten.

Ik besloot – en de helft van de stad met mij – naar het Rode Plein te trekken om daar het aanbreken van het nieuwe jaar te vieren. Zoals u weet zijn terroristische aanslagen Moedertje Rusland niet vreemd en de aanwezige politiemacht kon zich qua aantal dan ook meten met de massa feestvierders.

Ik werd vergezeld door een Oostenrijker en een Italiaanse. Het nieuwe jaar werd ingeluid met vuurwerk. We kusten en knuffelden elkaar alsof het nieuwe jaar meteen ook het laatste zou zijn. Ik danste een Nieuwjaarswals (dat schijnt traditie te zijn in Oostenrijk).

En de Russen? Die deden het volgende:

U begrijpt dat het gebrek aan enthousiasme ons lichtelijk verbaasde.

We trokken verder naar onze favoriete bar. Rond twee uur kon geen enkele Rus meer op z’n benen staan. De minst door alcohol bedwelmde types waren de twee mannen die, zich wanhopig aan de toog vastklampend, de situatie in Oekraïne bespraken en de man die me, kennelijk ten einde raad, ten huwelijk vroeg. 

Ik hoop dat u begrijpt, lieve lezer, hoeveel dit zegt over de staat waarin de rest van de bar zich bevond.

Nieuwjaar kwam en ging en voor ik het wist stond Kerstmis voor de deur (orthodox Kerstmis dan, zoals u weet valt Kerstmis gewoonlijk voor Nieuwjaar). Hoewel Kerstmis sterk aan belang heeft ingeboet onder het communisme, scheen het ons, naïeve Europeanen, toch toe dat deze mooie feestdag niet zomaar bij het huisvuil kan worden gezet. Fout.

Kerstmis is voor mij, zeker sinds ik een behoorlijk deel van vorig jaar in deze grauwe stad heb moeten (mogen?) doorbrengen, een feest van licht, familie, gezelligheid en lekker eten.

Russen grijpen deze zevende dag van het nieuwe jaar aan om te gaan winkelen, iets waar bovengenoemde Italiaanse en ik niet van op de hoogte waren toen we gisteren besloten enkele noodzakelijke en niet noodzakelijke aankopen te doen in shoppingcenters in en buiten het centrum.

Het aantal Russen dat ons voorbeeld had gevolgd was niet te tellen en het aantal met reclame bedrukte plastic winkeltasjes dat ze met zich meezeulden al evenmin.

Het enige moment van gezinsgeluk dat ik mocht aanschouwen bestond uit een moeder met twee dochters, alle drie overdadig gedecoreerd met merkkledij die een slordige vijfentwintig jaar geleden nog het label sciencefiction had mogen dragen en een vader/echtgenoot die gedwee de portefeuille speelt om zijn gezin van nog meer weelde te voorzien, de goede voornemens al lang vergeten. 

De achtjarige dochter met een beker Starbucks in de hand.

Een voorbeeld van een land dat zichzelf vooruit katapulteert, maar hierbij ook waarden, tradities en zichzelf in hoog tempo voorbijsnelt.

Veel liefs uit Moskou,

Malaika